پایش و ارزیابی، الزام تحقق پذیری طرح های توسعه شهری

نظام برنامه ریزی شهری در کشور ما طی دهه گذشته عمدتاً به سمت استفاده از شیوه برنامه ریزی راهبردی و انجام طرح های توسعه شهری در قالب طرح های راهبردی-ساختاری گام برداشته است. پس از تهیه چند طرح ساختاری جایگزین طرح های جامع در چند شهر کشور در سال های اخیر و طرح هایی از قبیل طرح توسعه گردشگری، شاید بتوان از میان مهم ترین و جدیدترین طرح هایی که به این شیوه تهیه شده اند، به طرح راهبردی-ساختاری توسعه و عمران شهر تهران (طرح جامع تهران) اشاره نمود که پس از فراز و نشیب هایی که در مسیر تهیه و تصویب طی نموده و با وجود نقدهای گوناگونی که تاکنون بر آن صورت گرفته است، در حال حاضر به همت نهاد برنامه ریزی توسعه شهری تهران در مرحله ی پیاده سازی و اجرایی شدن تدریجی «برنامه ها و طرح های موضعی و موضوعی» تعریف شده در آن قرار دارد.  اما شاید بخشی از نقدهای وارد بر این طرح مهم در تاریخ شهرسازی ایران را بتوان ناشی از این امر دانست که همپای گرایش روزافزون به تهیه طرح های راهبردی- ساختاری در ایران (که خود البته عنوانی تلفیقی است)، تحول لازم و کافی در دیدگاه های نظری و مهارت های عملی مدیران و کارشناسان شهرسازی کشور صورت نگرفته است و این تغییر رویکرد در تهیه طرح ها، بیش از اندازه شتاب زده و در نتیجه علاقمندی سطوح بالای مدیریتی و نیز سطوح علمی- دانشگاهی به همگامی با دانش روز دنیا و مطرح نمودن تجربه ای جدید در تهیه طرح های شهری صورت گرفته است. در مقطع زمانی حاضر، شاید بهترین و سریع ترین راه برای یافتن شیوه های عملی – و نه مبتنی بر روش آزمون و خطا - در بحث تحقق پذیری طرح جامع اخیر تهران و طرح های مشابه، استفاده از تجربیات کشورهایی است که سابقه ای بسیار طولانی تر در تهیه طرح هایی از این دست دارند. از میان کشورهایی که نظام برنامه ریزی شهری - منطقه ای آنها سابقه ای طولانی در تهیه طرح های راهبردی دارند، کشور انگلستان یکی از موفق ترین تجربیات تهیه و بازنگری در قوانین مربوط به تهیه طرح های توسعه شهری در سطوح مختلف را داراست. نوشتار حاضر بر آن است تا با نگاهی کوتاه به سابقه طرح های راهبردی- ساختاری در انگلستان، آموزه هایی از موارد مندرج در قوانین مصوب این کشور در زمینه نحوه تأثیرگذاری مباحث پایش و ارزیابی در تحقق پذیری این قبیل طرح ها را مطرح نماید.